In Nederland worden jaarlijks een miljoen mensen slachtoffer van huiselijk geweld. Mishandeling van kinderen komt per jaar meer dan 119.000 keer voor. Slachtoffers en plegers van geweld in afhankelijkheidsrelaties vragen zelden uit zichzelf hulp. Signalering van geweld door professionals is dus belangrijk om het geweld te stoppen en hulp te kunnen bieden.

Integrale code
De Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling geldt voor professionals in de gezondheidszorg, onderwijs, kinderopvang, maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg en justitie. De Wet is van toepassing op kindermishandeling en huiselijk geweld in brede zin en is daarmee ook van toepassing bij seksueel geweld, eer gerelateerd geweld, ouderenmishandeling en vrouwelijke genitale verminking.

Een meldcode is overigens iets anders dan een meldplicht. De professional beslist zélf over het wel of niet melden van huiselijk geweld. Het stappenplan biedt daarbij houvast. De verplichte meldcode gaat niet gelden voor vrijwilligersorganisaties. Maar het is natuurlijk wel aan te raden dat deze organisaties het stappenplan gebruiken en afspraken maken hoe zij aandacht besteden aan signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling en aan deskundigheidsbevordering voor de vele vrijwilligers.

Verbeterde meldcode vanaf 01-01-2019
Vanaf 01 januari 2019 is de verbeterde meldcode inclusief afwegingskaders Huiselijk geweld en kindermishandeling in werking getreden. De meldcode helpt professionals bij vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling. Het gaat daarbij om signaleren en bespreekbaar maken van zorgelijke situaties, afwegen en beslissen over of een melding maken bij Veilig Thuis noodzakelijk is en/ of er voldoende hulp ingezet kan worden. Dit doen professionals aan de hand van 5 stappen. Iedere organisatie en zelfstandige professional ontwikkelt een eigen meldcode met daarin 5 stappen. Iedere organisatie is wettelijk verplicht om deze 5 stappen in haar meldcode op te nemen. Vanaf 01-01-2019 wordt het een norm om melding te doen bij Veilig Thuis als er vermoedens zijn van acute en structurele onveiligheid. De 5 stappen uit de meldcode blijven bestaan, maar stap 4 en 5 worden aangepast. Meer informatie over de meldcode vindt u op de site: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/huiselijk-geweld/meldcode.

Mocht u als professional vragen hebben over de verbeterde meldcode kunt u telefonisch contact opnemen met Veilig Thuis West-Brabant: 076-5233466.

De rol van Veilig Thuis in het kader van de meldcode:

• Veilig Thuis beoordeelt bij elke melding(door middel van triage)welke wijze van afhandelen gewenst is.
• Veilig Thuis start dus niet per definitie een onderzoek.
• Het doen van een melding bij Veilig Thuis betekent niet dat Veilig Thuis de hulpverlening overneemt. Per casus bekijkt Veilig Thuis in overleg met de Professional wat er nodig is om de veiligheid te herstellen en welke hulpverlening nodig is.
• Professionals kunnen, in het kader van de adviesfunctie, ook nog steeds van Veilig Thuis ondersteuning krijgen bij het doorlopen van de stappen van de meldcode.
• Het belang van de beroepsgroepen bij de uitwerking van een afwegingskader is samenwerking zoeken en afstemmen met Veilig Thuis, zodat de invulling van het afwegingskader dat de beroepsgroep voorstaat over en weer goed verstaan wordt.
• De inhoudelijke verantwoordelijkheid wat betreft de verbeterde meldcode, inclusief het vaststellen van het afwegingskader is voorbehouden aan de beroepsgroep zelf.

Bron: basisdocument afwegingskader rijksoverheid.

Professionele meldplicht
Bij geweld in de privé-situatie gaat het dus om een wettelijke verplichting voor organisaties tot het hebben van een meldcode; niet om een meldplicht. Wanneer het echter gaat om geweld door professionals bestaat er voortaan wel een meldplicht.

Instellingen moeten gevallen van mishandeling door professionals melden bij de betrokken inspecties. Het melden ervan is cruciaal voor het beschermen van het slachtoffer en het vertrouwen in de zorg. Deze meldplicht gaat gelden voor ouderenmishandeling, kindermishandeling en mishandeling van mensen met een handicap. Daarmee krijgt het signaleren bij de meest kwetsbare burgers in afhankelijkheidsrelaties extra aandacht. Dit betekent een uitbreiding van de meldplicht die op dit moment alleen voor aanbieders van jeugdzorg is opgenomen in de Wet op de jeugdzorg.